Surmaczówka 1

Znajdziesz obiekt klikając na współrzędne:

50.12146, 22.80709

Inskrypcja po przetłumaczeniu z ukraińskiego: „Zbaw Panie lud Twój, i błogosław dziedzictwu Twemu. Jandruch Rubak Mary Rubak. 1/7 1904”.

Bardzo ważne jest w odczytywaniu inskrypcji z kamiennych figur i krzyży to, że trudności z odczytaniem powoduje nie tylko proceder zamalowywania inskrypcji i erozja kamienia. Szczególny problem stanowią błędy w pisowni, słownictwo gwarowe, błędy niezamierzone przez kamieniarza, czy inskrypcje rytowane przez samego fundatora, który mógł być analfabetą i rytował coś napisanego przez inną osobę. Inskrypcja na tej figurze jest przykładem nawarstwiających się problemów z odczytaniem. Mamy tu erozję kamienia, pozostałości po farbie, która maskuje litery, dlatego też trudno ocenić na pewno, czy element daty, wskazujący dzień i miesiąc poświęcenia: „1/7” faktycznie jest taki, a nie inny. W inskrypcji brakuje litery w imieniu fundatorki, mamy „Mary”, a powinno być raczej Maryja, niestety zabrakło miejsca na literę. Dodatkowo cała inskrypcja ma sporo ubytków, na przykład w literach „A”, sprawia to spore problemy, bowiem taki znak może naśladować szereg innych.

Figura w górnej części cokołu ma wnękę, która imituje kapliczkę, umieszczony jest w niej święty Mikołaj, w którego zapewne fundatorzy szczególnie wierzyli albo mieli intencje związane z dziedzinom, którym patronował. Święty Mikołaj uważany był za cudotwórcę, szczególnie pomocny był przy egzorcyzmach! Możemy się tylko domyślać, co się mogło stać w rodzinie Rubaków, że postawili tę niezwykłą figurę gdzieś daleko w polach, na granicy wsi. Jeżeli pomyślimy sobie teraz nad tym, że większość figur i krzyży przydrożnych jest anonimowa, że znajdzie się sporo tych ze świętym Mikołajem, to jak niezwykłe historie i wydarzenia mogą się za nimi kryć?

Krzyżyk wieńczący cokół był zniszczony, ale ktoś prowizorycznie skleił go betonem. Niestety głowa jednej z postaci pod krzyżem nie utrzymała się i odpadła. Chrystus ukrzyżowany ma ulepioną z betonu prowizoryczną głowę, która wygląda trochę karykaturalnie. Krzyżyk na ramionach ma w formie ozdoby wypukłe gwiazdki, które w opisach innych figur i krzyży są zawsze wymienione, bowiem można je uznać za coś w rodzaju podpisu kamieniarza. Ludowi artyści ze Starego Brusna byli często analfabetami i nie sygnowali swoich wyrobów, ale każdy z nich miał swoje charakterystyce wzory, których używał i je powtarzał. Dlatego warto na nie zwracać uwagę, bo zobaczymy, że powtarzają się na różnych krzyżach te charakterystyczne ozdoby. Kamienny krzyż przydrożny to nie tylko kamienny obiekt religijny, to dzieło sztuki ludowej, ale przede wszystkim niezwykła historia, która została zapomniana i czeka na ponowne odkrycie.

TUTAJ album ze zdjęciami

Wietlin Wieś 1

Znajdziesz obiekt klikając na współrzędne:

50.00338, 22.80636

Prawdopodobnie nie ma inskrypcji. Figura zamalowana i na prywatnej posesji. Cokół ozdobiony jest w górnej części wnęką z płaskorzeźbą ze św. Mikołajem. Krzyżyk wieńczący na ramionach ma wypukłe kwiatki.

TUTAJ album ze zdjęciami

Żurawce 1

Znajdziesz obiekt klikając na współrzędne:

50.37566, 23.54314

Inskrypcja po przetłumaczeniu z ukraińskiego: „Ten krzyż postawił Nykołaj i Jewfrosyna Bułyn. R. 1921. D. 2/1 M”.

Cokół jest od dołu usztywniony betonem, zasłania cześć cyfr, dlatego też data teoretycznie może być inna. Pierwsza litera w nazwisku „Bułyn” może być inna, bowiem jest specyficznie wykonana. Ozdobą cokołu w wyższej kondygnacji jest wnęka z płaskorzeźbą św. Mikołaja. Krzyżyk wieńczący jest zniszczony i leży obok w kawałkach, brakuje elementów. Został zastąpiony drewnianym krzyżykiem.

TUTAJ album ze zdjęciami

Dęby 4

Znajdziesz obiekt klikając na współrzędne:

50.3071, 23.4802

Brak inskrypcji. Na cokole znajdziemy wnękę z płaskorzeźbą ze św. Mikołajem. Krzyżyk wieńczący ozdobiony na ramionach gwiazdkami. Figura znajduje się w lesie, przed wojną była w tej okolicy wieś Gruszka, obecnie nie istnieje.

TUTAJ album ze zdjęciami

Dziewięcierz 7

Miejsce: w Dziewięcierzu, w Dolinie Popowej, przy drodze która prowadzi na Moczary, znajdziemy tę figurę. Jest ona usytuowana stosunkowo niedaleko drogi. Aby go odnaleźć, wchodzimy z drogi relacji Horyniec – Werchrata, w drogę na Moczary, kilkadziesiąt metrów dalej rozpoczyna się bardzo ostry zakręt, na tym zakręcie po lewej, przy drzewach stoi interesujący nas obiekt.

Lokalizacja: 50.2263, 23.46583

Inskrypcja: język ukraiński

Ioann Snihur RB 1902
Krzyżowi Twojemu kłaniamy się Władco, i święte Twoje zmartwychwstanie wysławiamy

Opis:

Na inskrypcji z przodu jest fundator, z tyłu inskrypcja jest zamalowana i niepełna. Można jednak ją zrekonstruować, jako Troparion Pokłonu Krzyżowi.

Snihuri były jednym z przysiółków Dziewięcierza, wygląda na to, że nazwa przysiółka, czy też chutoru, wywodziła się od nazwiska zamożnego gospodarza dziewięcierskiego. Zostawił on po sobie, jak wielu innych swoisty pomnik. Dość niezwykły, bo w formie figury z kapliczką św. Mikołaja. Sam krzyżyk jest bardzo ciekawy, bowiem ma nieszablonowy kształt, z sześcioramienną gwiazdką pod płaskorzeźbą ukrzyżowanego. Stoi tradycyjnie w okolicy rozwidlenia dróg, przy starych lipach. Nie było tutaj posesji. Osada Dolina Popowa, rozpoczynała się dalej na północ.

TUTAJ album ze zdjęciami

Dziewięcierz 2

Miejsce: figura stoi obok prywatnej posesji w przysiółku dziewięcierskim – Moczary, 330 metrów od linii granicy polsko – ukraińskiej.

Lokalizacja: 50.22846, 23.49074

Opis:

Figura ma inskrypcję w języku ukraińskim, ale była niedbale poprawiana, co stworzyło nowe litery i trudno ją odczytać. Dodatkowym atrybutem figury jest płaskorzeźba św. Mikołaja we wnęce stylizowanej na kapliczkę. Pierwotny krzyżyk uległ uszkodzeniu, mieszkańcy wstawili nowy z betonu.

TUTAJ album ze zdjęciami

Dziewięcierz 1

Miejsce: figura stoi przy ostatnim zabudowaniu na przysiółku Dziewięcierza – Moczary, niedaleko granicy polsko ukraińskiej.

Lokalizacja: 50.22754, 23.49233

Opis:

Figura ma zamalowaną inskrypcję, krzyżyk wieńczący został zniszczony i mieszkańcy zastąpili go nowym z betonu. Ciekawym elementem wyróżniającym figurę jest płaskorzeźba, która przedstawia prawdopodobnie św. Mikołaja. Trudno jednoznacznie to określić, bowiem wnęka z płaskorzeźbą była dziesiątki razy zamalowywana i trudno teraz rozpoznać szczegóły.

TUTAJ album ze zdjęciami

Werchrata 34

Miejsce: Figura znajduje się na terenie nieistniejącej wioski Zawałyle. Trafić tam można wchodząc w drogę przed torami kolejowymi przed Werchratą, które przecina tutaj droga asfaltowa. 400 metrów dalej znajdziemy się na polach Zawałyli, najlepiej iść krańcem pól i lasu aż do końca, gdzie jest kąt pól. Wtedy wchodzimy na prawo w las, gdzie była wioska i tam kilkadziesiąt metrów dalej między czterema starymi drzewami znajdziemy tę figurę.

Lokalizacja: 50.24027, 23.46974

Inskrypcja: język ukraiński

Zbaw Panie lud Twój, i błogosław dziedzictwu Twemu

R.B. 1906 Roku

Opis:

Figura dodatkowo ma płaskorzeźbę św. Mikołaja w stylizowanej wnęce na kapliczkę. Ciekawie wygląda też krzyżyk wieńczący postument, gdzie można znaleźć klasyczne skróty i rozetę na górnym ramieniu.

TUTAJ album ze zdjęciami

Brusno Nowe 2

Miejsce: figura stoi przy drodze na wschodnim krańcu Brusna Nowego, w okolicy wlotu do ostatniego gospodarstwa. Nieopodal jest granica Brusna Nowego z Brusnem Starym.

Lokalizacja: 50.24531, 23.3407

Inskrypcja: język ukraiński

1886 rok
Zbaw Panie lud Twój, i błogosław dziedzictwu Twemu
Za staraniem gospodarzy Petra i Nykolaja Baranek

Opis:

Sam krzyżyk ozdobiony jest płaskorzeźbami kwiatków, z postacią ukrzyżowanego i datą. Na szczególną uwagę zasługują ozdoby boczne na najniższym bloku figury. Są to aniołki w pozie modlitewnej. Ale najciekawszy ozdobnik, o największym znaczeniu, to płaskorzeźba św. Mikołaja, która jest na tyłach dolnego bloku. Można domniemać, że jeden z dwóch fundatorów nakazał wyrzeźbić sobie swojego patrona (imiennika) na figurze.

TUTAJ album ze zdjęciami