Radruż 11

Znajdziesz obiekt klikając na współrzędne:

50.16042, 23.35075

Krzyż jest schowany w lasach na wschód od Horyńca. Najlepiej go odnaleźć jadąc drogą asfaltową od Wólki Horynieckiej, która prowadzi w kierunku Huty Kryształowej. Trzeba przejechać 1500 metrów i po lewej stronie znajdziemy drogę leśną. Powinniśmy nią jechać, aż trafimy na rozgałęzienia dróg polno-leśnych. Nieopodal na pagórku między czterema starymi lipami znajdziemy ten krzyż.

Inskrypcja po przetłumaczeniu z ukraińskiego: Zbaw Panie lud Twój. Pamiątka […] Onufry Hoj, F= RB 1851

Na górnym ramieniu mamy Titulus Crucis i skróty imienia Jezus Chrystus przy wyrytym krzyżyku. Poniżej znajdują się klasyczne skróty opisujące podstawowe narzędzia Męki Pańskiej: włócznia i trzcina z gąbką (KT). Pod krzyżykiem znajdziemy skróty (ML RB) oznaczające Miejsce Kaźni, które stało się Rajem Bożym. Pod skrótami z wyrytym krzyżykiem znajduje się element troparionu, pod nim oddzielony ozdobną falą (kotwicą) zamazany i zdekompletowany napis. Najprawdopodobniej jest tam wyraz „Pamiątka”. Praktycznie, w tych latach, wyraz ten nie był do niczego innego używany, jak do upamiętniana zniesienia pańszczyzny. Data 1848 mogła być w uszkodzonym miejscu.

Na przedwojennej mapie, nieopodal przysiółka Kuczery (Kuciery) usytuowana była osada Las Gajowy (Haj Lasowy) – nazwy z mapy WIG z 1935 roku. Natomiast na starszych mapach można znaleźć w tym miejscu przysiółek o nazwie Goły i Kohuty. Tam na rozwidleniu dróg, w wiosce, usypano mały pagórek i postawiono krzyż. Wokół zasadzono cztery lipy. Po inskrypcji można poznać, że to stary krzyż powstały po zniesieniu pańszczyzny, bo napisy ma w staro-cerkiewno-słowiańskim. Niestety najważniejsza część inskrypcji uległa zniszczeniu, bowiem krzyż był złamany. Nazwisko Fundatora wydaje się tutaj powiązane z nazwą przysiółka. Mógł to być najbogatszy mieszkaniec tej wsi.

Ciekawostką na tym krzyżu jest data 1851, gdzie jedynki są symbolicznie zakończone kotwicami. Można to odczytywać, jako symbol nadziei, albo jako szczególny element ozdobny. Można przyjąć, że jest to celowy zabieg o symbolicznym znaczeniu, bowiem w Horyńcu nad wejściem do kaplicy dworskiej, w herbie Stadnickich mamy datę 1818 gdzie jedynki mają formę kotwic. W latach 50tych Horyńcem władali już Ponińscy, którzy byli w konflikcie z horynieckim kościołem. Pewnie dlatego oddali grekokatolikom tę kaplicę w celu użytkowania jako cerkiew. Ponieważ często symbole i elementy ozdobne do krzyży brano z cerkwi, to chyba jasne się wydaje, że symbol kotwic z dacie został zaczerpnięty właśnie z cerkwi w Horyńcu. Mimo iż Las Gajowy należał do gromady Radruż, to mieszkańcy wioski mieli bliżej do cerkwi w Horyńcu, więc pewnie chodzili zarówno do Horyńca jak i Radruża.

Z zasłyszanych opowieści o pańszczyźnie z Radruża, można wnioskować, że pan tych włości był srogi. Koło swojego dworu miał mieć pień, po ściętym drzewie, gdzie karcił nieposłusznych chłopów. To na tym miejscu chłopi potem wystawili krzyż pańszczyźniany, ale nie dotrwał do naszych czasów. Mieszkańcy dalszych przysiółków pewnie też postanowili wystawić sobie taki krzyż. Potem służył on jako „kapliczka” do nabożeństw.

TUTAJ album ze zdjęciami